مصاحبه با همکار 2 آتش‌نشان بازداشتی: آنها در مرگ 2 زن کمترین تقصیر را داشتند

روزنامه شرق - صدرا محقق

ماجرای آتش‌سوزی خیابان جمهوری تهران و مرگ دو زن در آن حادثه تا اینجای کار به بازداشت دو آتش‌نشان انجامیده است. این خبر را عصر روز سوم بهمن‌ماه یک منبع آگاه به خبرگزاری فارس اعلام کرد. بر اساس دستور بازپرس پرونده، مسوول یکی از ایستگاه‌های آتش‌نشانی مرتبط با حادثه آتش‌سوزی خیابان جمهوری و همچنین اپراتور خودرو آتش‌نشانی حامل نردبان نجات، دو آتش‌نشان بازداشت‌شده در این ماجرا هستند. حالا سه‌روز از بازداشت این دونفر می‌گذرد.

در همین حال یکی از آتش‌نشانان همکار این دونفر در این‌باره با «شرق» به گفت‌وگو نشسته است. او که به دلایلی حاضر به انتشار نام خود نیست، می‌گوید در همان ایستگاهی کار می‌کند که روز حادثه برای خاموش‌کردن آتش ساختمان شماره 117 با آنجا تماس گرفته شد. مشروح این گفت‌وگو در ادامه آمده است: 

 

بر اساس فیلم‌هایی که از روز حادثه آتش‌سوزی گرفته شده، مشخص است، آتش‌نشانی که در حال پاشیدن آب است، بیشتر از آنکه به سمت قسمت‌های در حال سوختن ساختمان آب بپاشد به محل ایستادن حادثه‌دیده‌ها آبپاشی می‌کند، آیا به‌لحاظ منطق کار شما این اقدام صحیح بود، چون برخی می‌گویند همین آبپاشی باعث سقوط یکی از آن افراد شده است؟

اگرچه من در همان ایستگاهی کار می‌کنم که برای کنترل این آتش‌سوزی اقدام کرد، اما چون آن روز شیفت کاری من نبود در این عملیات حضور نداشتم، اما فیلم‌های حادثه را دیده‌ام. نکته‌ای که در این‌باره باید گفته شود این است که در این حادثه چون نمای ساختمان فلزی بود و فلز بیشتر از هر ماده دیگری گرما را به خود می‌گیرد افرادی که از نمای ساختمان آویزان شده بودند تماس دست‌ها و بدنشان با فلز بود و امکان داشت که آنها به‌دلیل این گرمای شدید، مجبور به رهاکردن خود شده‌اند، تصور من این است که همکار ما با هدف کمک به خنک‌کردن این افراد، اقدام به آبپاشی به سمت آنان کرده است.

‌یعنی اگر خود شما در این عملیات حاضر بودید هم همین کار را می‌کردید؟ 

بله اگر من هم بودم این کار را می‌کردم چون می‌دانستم صددرصد به‌دلیل گرمای زیاد ممکن است دستش را ول کند.

‌یعنی شما هم اینکه گفته می‌شود عملکرد جانباختگان در سقوط و مرگشان موثر بوده را قبول دارید؟ 

داخل ساختمان هفت‌نفر بودند اما دونفر کشته شدند، پنج‌نفر دیگری که در داخل ساختمان ماندند نجات پیدا کردند، به‌نظر شما آیا جانباختگان، خودشان، مقصر نبودند؟

‌به‌هرحال آستانه تحمل و نحوه مواجهه افراد در بحران‌ها شبیه هم و به یک میزان نیست، اجازه دهید اینطور تصور کنیم که دونفر فرضی در حادثه‌ای، نه برای فرار از آتش که به‌دلایلی دیگر در چنین شرایطی،‌گیر کرده یا اصلا برای خودکشی، خود را در چنین موقعیتی قرار داده‌اند، آیا پذیرفتنی است که برای نجات آنها اینقدر با تاخیر عمل شود؟ چون اگر زودتر اقدام می‌شد، امکان نجات آنها وجود داشت.

هرچیزی را باید بسته به شرایط خودش بررسی کرد، کسی که می‌خواهد خودکشی کند، شرایطش با کسی که در موقعیت فرار از آتش قرار دارد، فرق می‌کند. در موارد خودکشی ما روانشناسانی داریم که با آنها صحبت و فرد را کنترل می‌کنند، اما در این قضیه اینطور نبود، در بحث ایمنی بحث زمان خیلی مهم است.

‌بر اساس اعلام شاهدان حادثه ماشین‌های آتش‌نشانی خیلی سریع و به‌موقع خود را رساندند، اما بازنشدن نرد‌بان مشکل ایجاد کرد، آیا چنین اتفاقی تقصیر را متوجه آتش‌نشانی نمی‌کند؟

ایستگاه ما نزدیک‌ترین ایستگاه به حادثه بود و همکاران ما هم در سریع‌ترین شرایط ممکن خود را به محل حادثه رسانده‌اند، هرکسی که پیگیر این ماجراست می‌تواند برای درک سرعت عمل آتش‌نشانی برای رسیدن به محل حادثه این موضوع را بررسی کند که ماشین‌های ما واقعا سریع‌تر از چیزی که امکان داشت خود را به محل حادثه رساندند، اما اینکه ماشین یا وسایل دچار نقص‌فنی بشوند دیگر تقصیر آتش‌نشان‌ها نیست.

‌آیا نباید این وسایل قبل از عملیات مورد بررسی قرار می‌گرفت که متوجه نقص فنی آنها می‌شدند؟

این ماشین همان صبح چک شده و سالم بوده اما در مسیر راه خراب شده است. این نرد‌بان هم مانند همه دیگر وسایل آتش‌نشانی هرروز در ایستگاه تست می‌شود، هرروز ساعت هفت صبح بدون استثنا، بازوهای نرد‌بان چک می‌شود، ماشین‌های ما طوری است که در صورت بروز کوچک‌ترین نقص‌فنی‌ای از رده خارج می‌شوند.

در مسیر چه اتفاقی ممکن است رخ داده باشد که چنین ابزار حساس و مهمی را از کار انداخته است؟

من واقعا نمی‌دانم. اما خیابان‌ها و محله‌های ما استاندارد نیست، مثلا چاله‌چوله‌های آسفالت یا مواردی مانند این ممکن است دخیل باشد. اما نکته دیگری که تاکنون کمتر به آن توجه شده است ناامنی و خطرناک‌بودن بسیاری از ساختمان‌های شهر به‌خصوص در بافت‌های قدیمی است، به‌عنوان مثال بازار تهران از نظر فشردگی، برق‌کشی و... اصلا استاندارد نیست، تاکنون هم تذکرات بسیاری در این‌باره داده شده است اما تاثیری ندارد.

می‌توانم بگویم بافت قدیمی تهران از نظر ایمنی پایین‌ترین سطح را دارد، اما آتش‌نشانی که مسوول برق‌کشی یا غیراستانداردبودن ساختمان‌ها نیست. با این‌همه در سازمان آتش‌نشانی بخشی را داریم به نام واحد پیشگیری و بازدید که مسوول سرکشی است و همیشه محلات مختلف شهر را به‌لحاظ مسایل ایمنی چک می‌کند و موارد لازم را به شهرداری اعلام می‌کند تا پیگیری شود.

‌آیا در مورد این ساختمان تاکنون تذکراتی داده شده بود؟

بله در مورد همین ساختمان من می‌دانم که سه‌بار به‌دلیل ناامنی نامه زده شد، واحد پیشگیری و بازدید اماکن سه‌بار نامه زده و مشکل فنی و ایمنی را گوشزد کرده است، یعنی به شهرداری گفته می‌شود و شهرداری هم موظف است به صاحب ساختمان تذکر دهد.

دو آتش‌نشانی که بازداشت شده‌اند را از نزدیک می‌شناسید؟ 

بله؛ همکاران من هستند، یک‌نفر که رییس ایستگاه بود و دیگری مسوول نرد‌بان بود، رییس ایستگاه سابقه بسیار خوبی دارد و تا جایی که من می‌دانم تاکنون به‌دلیل عملکردش بیشترین امتیاز امسال را به دست آورده بود و قرار بود امسال به‌عنوان رییس ایستگاه نمونه شهر تهران انتخاب شود. مسوول نردبان هم دوره تخصصی نردبان را در خود سازمان آموزش دیده است.

‌این دونفر چه سن و سالی دارند؟ 

رییس ایستگاه حدود 50 سال دارد و آتش‌نشان دیگر حدودا 35ساله است.

‌
در سازمان آتش‌نشانی کسانی مثل این دو، حقوق دریافتی‌شان برای مسوولیتی که دارند چه مبلغی است؟ 

درباره حقوق رییس ایستگاه اطلاع دقیقی ندارم، اما مثلا مسوول نردبان حدود 1/5میلیون‌تومان حقوق می‌گیرد. 

‌
شما به‌عنوان آتش‌نشان در طول روز یا هفته چه دوره‌های تمرینی یا آموزشی را می‌بینید؟ 

در آتش‌نشانی تهران هرروز، همکاران کلاس دارند؛ هم کلاس تمرینی و هم کلاس تئوریک، هرروز این کلاس‌ها برگزار و درباره همه جزییات حوادث احتمالی بحث می‌شود، عملیات حالت مانور و شبیه‌سازی دارد و برای هماهنگی بیشتر آتش‌نشان‌هاست، هم آمادگی افراد بررسی و چک می‌شود و هم ابزارآلات که ما اصطلاحا به آن «اسنوکر» می‌گوییم. 

‌
اگر بخواهید از مشکلات آتش‌نشانان در تهران به مورد مشخصی اشاره کنید، به چه موردی اشاره می‌کنید؟ 

به نظر من یکی از اصلی‌ترین مشکلات آتش‌نشانی به‌ویژه در تهران، مشکل «فرهنگ ایمنی» جامعه است، اگر فرهنگ ایمنی جامعه بالا برود، عملیات آتش‌نشانی خیلی راحت‌تر انجام می‌شود، هم برای حادثه‌دیده‌ها و هم برای ما، مثلا در مورد حادثه‌ای مشابه آتش‌سوزی خیابان جمهوری شهروندان باید بدانند که به‌جای خارج‌شدن از پنجره و آویزان‌شدن بهتر است پای پنجره بروند تا امکان نفس‌کشیدن بهتر داشته باشند. 

‌
خودتان هم می‌گویید که به شهروندان آموزش کافی داده نشده است و مشکل فرهنگ ایمنی در جامعه بالاست، آیا می‌توان شهروندی که نهادهای مسوول آموزش‌های لازم را به او نداده‌اند در چنین حادثه‌ای مقصر دانست؟ 

به‌نظر من مثلا در این حادثه نمی‌توان گفت که مقصر یک‌نفر است، در حقیقت یک مجموعه مقصر است، شهرداری، آموزش‌وپرورش، صداوسیما، خود فرد حادثه‌دیده و آتش‌نشانی، باید آموزش‌های لازم داده می‌شد. خود شهروندان هم باید علاقه‌ای به گرفتن این آموزش‌ها داشته باشند؛ چیزی که اساسا در بین شهروندان ما جدی گرفته نمی‌شود. مردم ما برای بالارفتن آگاهی ایمنی‌شان هیچ تمایلی ندارند، مثلا حتی همین حادثه که بازتاب بسیاری هم داشت خیلی مردم را مشتاق نکرده که یاد بگیرند که در مواردی اینچنینی چگونه جان خود را نجات دهند. در صورتی که ممکن است مشابه چنین چیزی برای هرکسی به‌وقوع بپیوندد. 

‌
شما عوامل مختلفی را در حادثه‌ای مثل آتش‌سوزی خیابان جمهوری دخیل دانسته‌اید، اگر بخواهید از بالا به پایین مقصرهای اصلی را بگویید بر چه اساسی ترتیب آن را اعلام می‌کنید؟ 

نمی‌توانم نظر بدهم چه‌کسی اول است و چه‌کسی در رده‌های بعدی قرار می‌گیرد، اما واقعا بدون دخالت‌دادن شغل خودم- به‌عنوان یک آتش‌نشان- می‌گویم کمترین درصد تقصیر را به آتش‌نشانی می‌دهم. 

دستگیری این دو آتش‌نشان چه بازتابی میان همکارانتان داشته است؟ 

به‌نظر من واقعا دستگیری این دونفر، اقدام عجولانه‌ای بوده، در شرایطی که هنوز نتیجه کارشناسی اعلام نشده است این دو همکار ما را دستگیر کرده‌اند، فضا به شکل نامناسبی رقم خورده و جو بدی علیه آتش‌نشانی درست شده است، در حالی که ما آتش‌نشان‌ها، تاکنون کشته‌های بسیاری داده‌ایم، این آتش‌نشان‌ها همان آدم‌ها هستند. بچه‌های ما مصدوم زیاد می‌دهند، دست‌شکسته، پای‌شکسته، اکثر بچه‌ها به‌لحاظ زانو مشکل دارند، لباس‌ها سنگین، کوله‌ها سنگین، شیلنگ آب سنگین و... اما در چنین موردی به‌دلیل یک اشتباه فنی دونفر آتش‌نشان بازداشت شده‌اند. 

‌
اما به‌هرحال افکارعمومی واکنش بسیار زیادی به این موضوع نشان داده است و مسوولان هم احتمالا برای اینکه نشان دهند در حال رسیدگی به موضوع هستند این کار را کرده‌اند، به نظرتان اگر مثل همه‌جای دنیا مسوولان و روسای آتش‌نشانی با اعلام عذرخواهی از کار خود استعفا می‌دادند بهتر نبود؟ 

نه، ما به‌عنوان آتش‌نشان دوست نداشتیم مسوولان سازمان این کار را بکنند، چون استعفا و عذرخواهی یعنی پذیرفتن مقصربودن آتش‌نشانی در حالی که ما مقصر نیستیم، مسوولان هم باید اجازه می‌دادند کارشناس حادثه کارش را انجام می‌داد، به پایان می‌رساند و نظرش را اعلام می‌کرد بعد اگر مقصربودن آتش‌نشانی محرز می‌شد چنین کاری می‌کردند.

بادها خبر از تغییر فصل می دهند

بهبود رویکرد رسانه های غربی به ایران

در چند ماه گذشته اگر چه هنوز برخی رسانه ها همچنان به ترسیم تصویری خشن و غیرمسالمت جو از ایران ادامه می دهند و برخی نیز در داخل برای آنها خواسته یا ناخواسته خوراک تبلیغاتی فراهم می کنند اما تغییر رویکرد بخش قابل توجهی از رسانه های مهم خارجی در این زمینه محسوس است.

عصر ایران، صدرا محقق: تصویر ایران نزد بسیاری از مردمان کشورهای  غربی را رسانه های آنها و با اصرار یا توقف بر مقوله سیاست و در 8 سال گذشته گفتار و رفتار محمود احمدی نژاد و جنبه های تقابلی ترسیم کرده بودند. تصویری مبتنی بر جنگ طلبی و خشونت گرایی و حتی آنجا که به ویژگی های سرزمینی اشاره می کنند القای این موضوع که ایران نیز چون سرزمین های عربی بیش از سطح وسیعی بیابان نیست و در این میان ابایی نداشتند که تصاویر مردمانی شترسوار را نیز ارایه دهند. این تصویر اما به محض ورود هر گردشگر خارجی به ایران رنگ می باخت اما باز هم تصویر غالب را رسانه ها ترسیم می کنند و می توانند به سفر ترغیب کنند یا گردشگران را بازدارند.  ترسیم  تصویر غالب از ایران در ذهن مخاطب غربی بیش  از هر چیز نتیجه عملکرد رسانه های خارجی بود. رسانه هایی که با دلیل یا بی دلیل تنها یا بیشتر به وجوه منفی (یا در نگاه آنان منفی) می پرداختند.

پس از انتخابات ریاست جمهوری 24 خرداد ماه امسال و پیروزی حسن روحانی به عنوان سیاستمداری میانه رو و طرفدار آشتی و گفت و گو با جهان اما این رویه تغییر کرده است. نشانه های این تغییر به خصوص پس از انجام مذاکرات هسته ای و توافقی که در ژنو حاصل شد در رسانه های خارجی به وضوح بیشتر شده است.

 در چند ماه گذشته اگر چه هنوز برخی رسانه ها همچنان به ترسیم تصویری خشن و غیرمسالمت جو از ایران ادامه می دهند و برخی نیز در داخل برای آنها خواسته یا ناخواسته خوراک تبلیغاتی فراهم می کنند اما تغییر رویکرد بخش قابل توجهی از رسانه های مهم خارجی در این زمینه محسوس است.

کافی است تنها در زمینه تبلیغ برای گردشگری و یا معرفی ایران به عنوان یکی از مقاصد مهم و جالب گردشگران در سال 2014 به مطالب رسانه های جهان نگاه کنیم، در روزهای گذشته دستکم سه روزنامه معتبر بریتانیایی یعنی گاردین، فایننشال تایمز و دیلی تلگراف در گزارشهایی که به مناسبت تعطیلات سال نو میلادی منتشر کرده اند نام ایران را به عنوان یکی از اصلی ترین و جذاب ترین مقاصد گردشگری سال جدید اعلام کرده اند.

علاوه بر این روز گذشته نیز روزنامه واشنگتن پست در گزارشی از تهران به موضوع برگرفروشی های پایتخت ایران و علاقه فراوان مردم به این غذای فرنگی خبر داده است. در گزارش این روزنامه که درباره چند فست فودی لوکس و با کیفیت در تهران نوشته شده است به صورت غیرمستقیم به مخاطب یادآوری شده است که مردم ایران دستکم به لحاظ علائق غذایی، سرگرمی ها و مواردی از این دست تفاوت چندانی با دیگر مردم جهان به خصوص در کشورهای غربی ندارند.

این گزارش برای مخاطبانی که به صورن معمول درباره ایران تنها مطالب منفی خوانده اند مطمئنأ حاوی نگاهی جدید خواهد بود.

در مطالب مرتبط با سال نوی روزنامه‌های گاردین ، فایننشال تایمز و دیلی تلگراف نویسنده های مطالب این روزنامه ها با بر شمردن جذابیت ها و زیبایی های توریستی ایران، کشور ما را به عنوان یکی از بهترین و جذاب ترین مقاصد گردشگری برای سال جدید معرفی کرده اند.

در گزارش فایننشال تایمز که 20 مقصد اصلی گردشگری سال 2014 به انتخاب راهنمایان گردشگری صنعت توریسم را منتشر کرده است. از ایران به عنوان جذابترین مقصد توریستی برای سال جدید ذکر شده است.

در این گزارش آمده است: « در جذابیت‌های ایران هیچ شکی نیست. از آسمان آبی تا سواحل زیبا، از معماری خیره‌کننده اسلامی تا دیدنی‌های باستانی و غذاهای فوق‌العاده. اکنون و پس از پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری، برگزارکنندگان تورهای گردشگری امیدوارند که ذوب‌شدن یخ روابط با ایران، گردشگران را برای سفری مطمئن به ایران متقاعد کند.»

نویسنده فایننشال تایمز همچنین به نقل از یک متخصص برپایی تورهای گردشگری نقل کرده است که با در ماه های اخیر درخواست ها برای سفر به ایران افزایشی 30 درصدی را به همراه داشته است. در این گزارش پس از ایران از کشورهای شیلی، ژاپن، مغولستان، ویتنام، زیمبابوه و شهری در سوئد به‌عنوان تعداد دیگری از مقاصد نام برده شده است.

در گزارش روزنامه گاردین نیز ایران در میان 40 مقصد معرفی شده توسط کارشناسان ایران رتبه 11 را دارد. در این گزارش به اشاره به توافق هسته ای و بهبود نسبی رابطه ایران با غرب آمده است این موضوع باعث تمایل بیشتر گردشگران برای دیدن ایران شده است. گاردین همچنین خبر داده حتی تقاضاهایی برای سفر در سال 2015 به ایران نیز از هم اکنون ثبت شده است. در این گزارش از تخت جمشید، تهران ، شیراز، اصفهان، کوه های زاگرس و بوانات یزد به عنوان برخی از نقاط دیدنی ایران یاد شده است.

در موردی دیگر نیز روزنامه دیلی‌تلگراف با توصیف ایران به‌عنوان یک کشور رویایی و زیبا از آن به‌عنوان یکی از بهترین مقاصد گردشگری در سال 2014 یاد شده است. در فهرست 20 مقصد جذاب گردشگری که این روزنامه برای سال جدید معرفی کرده ایران مقصدی برای یکی از زیباترین سفرهای امسال ذکر شده است.

گزارشگر دیلی تلگراف به نقل از کسانی که ایران را دیده اند، کشور ما را کشوری زیبا، تاریخی، بافرهنگ غنی و دارای مردمی بسیار مهربان و میهمان‌نواز توصیف کرده‌است. این نویسنده همچنین از کاروانسراهای تاریخی در مسیر حرکت مارکوپولو، روستاهای خشتی، باغ‌های ایرانی، مساجد زیبا، کاخ‌های بی‌نظیر و مخروبه‌های اعجاب‌آور تخت‌جمشید به‌عنوان بخش دیگری از جذابیت‌های ایران اسم برده است.

به نظر می رسد این تغییر محسوس رویکرد رسانه ها نسبت به ایران را باید فصل جدیدی برای بهبود وجه ایران برای مخاطبان غربی بر شمرد. برای مخاطبانی که دستکم در هشت سال گذشته به نسبت بسیار زیادی تنها به وجوه منفی چهره ایران آشنا شده اند حالا فرصتی فراهم شده است تا با روی دیگر سکه ایران یعنی کشوری زیبا برای گردشگری هم آشنا شوند.

بی تردید این تغییر رویکرد رسانه های معتبر و پرخواننده غربی در سال جدید سیلی از گردشگران علاقمند غربی را برای دیدن ایران رهسپار اینجا خواهد کرد. در این سوی میدان نیز متولیان سازمان میراث فرهنگی ، فعالان بخش خصوصی گردشگری و مردم باید آمادگی لازم برای میزبانی از این گردشگران را داشته باشند.

نباید فراموش کرد که صنعت گردشگری در دنیا یکی از پولسازترین و سالم ترین صنعت های دنیا است. در شرایطی که کشورمان به لحاظ مشکلات اقتصادی و تحریم ها در وضعیتی نا مناسب قرار گرفته از شاهراه این صنعت می توان بخش زیادی از مشکلات کشور را بهبود بخشید.